Kartka z kalendarza - styczeń 2023

1 stycznia

Dzień Domeny Publicznej - święto to ma zwrócić uwagę na rolę domeny publicznej w budowaniu kultury i dostępu do informacji. Święto to ściśle powiązane jest z pojęciem prawa autorskiego i nieprzypadkowo obchodzone jest akurat 1 stycznia

Światowy Dzień Pokoju - święto zostało ustanowione z inicjatywy francuskiego filozofa i podróżnika Raoula Follereau przez papieża Pawła VI w 1967 roku. Z tej okazji każdego roku papież wydaje do wszystkich ludzi dobrej woli orędzie związane z tematyką pokoju

(160) – 1863 - prapremiera opery Halka Stanisława Moniuszki w Teatrze Wielkim w Warszawie, uznawanej za pierwszą polską operę narodową

2 stycznia

(105) – 1918 – ur. Adam Bahdaj, prozaik, poeta, scenarzysta, dziennikarz, tłumacz literatury węgierskiej, uczestnik wojny obronnej 1939 roku, kurier tatrzański czasu II wojny światowej, działacz polonijny na Węgrzech, choć głównie klasyk powieści dla dzieci i młodzieży

(80) – 1943 – ur. Edward Kłosiński, operator filmowy, jeden ze współtwórców nurtu kina moralnego niepokoju, autor zdjęć do wielu filmów fabularnych, m.in. Człowiek z marmuru, Panny z Wilka w reż. A. Wajdy

3 stycznia

(100) – 1923 – zm. Jaroslav Hašek, czeski pisarz, publicysta i dziennikarz, autor Przygód dobrego wojaka Szwejka

4 stycznia

Światowy Dzień Braille’a

(380) – 1643 – ur. Isaac Newton, angielski uczony, fizyk, astronom, matematyk, filozof, alchemik, biblista i historyk, jeden z najwybitniejszych uczonych wszystkich czasów, autor dzieła Philosophiae naturalis principia mathematica

5 stycznia

(205) – 1818 – zm. Marcello Bacciarelli, włoski malarz, portrecista, autor scen alegorycznych i historycznych, nadworny malarza króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, wykonawca m.in. znanego Pocztu królów polskich

7 stycznia

(100) – 1923 – ur. Jerzy Nowosielski, malarz, rysownik i scenograf, uważany za najwybitniejszego pisarza ikon w Polsce i jednego z najlepszych na świecie, profesor ASP w Krakowie

(80) – 1943 – zm. Nikola Tesla, amerykańsko-serbski inżynier chorwackiego pochodzenia, elektrotechnik, radiotechnik i wynalazca, konstruktor wielu urządzeń do wytwarzania i wykorzystania prądu przemiennego

8 stycznia

(330) – 1693 – zm. Jan Andrzej Morsztyn, polityk, poeta, czołowy przedstawiciel polskiego baroku dworskiego, marinista, dworzanin króla Jana Kazimierza

(50) – 1973 - premiera filmu Wesele w reżyserii Andrzeja Wajdy, według dramatu Stanisława Wyspiańskiego

9 stycznia

Dzień Ligi Ochrony Przyrody

(115) – 1908 – ur. Simone De Beauvoir, francuska pisarka, feministka i filozofka, skandalistka, szokująca opinię publiczną śmiałymi i niezależnymi poglądami oraz stylem życia, autorka dzieła Druga płeć

(100) – 1923 – zm. Katherine Mansfield, angielska pisarka, pochodzenia nowozelandzkiego, autorka nowel i opowiadań psychologicznych

10 stycznia

Dzień Obniżania Kosztów Energii

(245) – 1778 – zm. Karol Linneusz, szwedzki przyrodnik i naukowiec, twórca współczesnego systemu klasyfikacji organizmów, pierwszy prezes Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk

11 stycznia

(95) – 1928 – zm. Thomas Hardy, angielski pisarz i poeta, przedstawiciel nurtu naturalistycznego, autor powieści m.in. Z dala od zgiełku, Tessa d’Urberville, Juda nieznany

(80) – 1943 – ur. Eduardo Mendoza, hiszpański pisarz silnie związany z Barceloną, uznawany za „mistrza intrygi”, autor powieści tłumaczonych na wiele języków, m.in. Oliwkowego labiryntu

12 stycznia

(445) – 1578 - premierowe wystawienie pierwszej polskiej tragedii Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego na dworze króla Stefana Batorego w Ujazdowie

(395) – 1703 – ur. Charles Perrault, francuski pisarz, autor baśni

(145) – 1878 – ur. Ferenc Molnar, węgierski pisarz, dramaturg i dziennikarz. Jeden z najbardziej znanych przedstawicieli węgierskiej literatury mieszczańskiej pierwszej połowy XX wieku, autor Chłopców z Placu Broni

13 stycznia

(120) – 1903 – ur. Irena Jurgielewiczowa, powieściopisarka, pedagog, autorka wielu książek dla młodzieży m.in. Ten obcy

14 stycznia

(125) – 1898 – zm. Lewis Carroll, angielski matematyk, profesor Uniwersytetu Oksfordzkiego, pisarz, poeta, fotograf; autor powieści Alicja w Krainie Czarów i Po drugiej stronie lustra

15 stycznia

Dzień Wikipedii - ta internetowa kopalnia wiedzy i informacji na każdy temat dziś ma swoje święto. Data nie jest przypadkowa – strona powstała 15 stycznia 2001 roku.

(80) – 1943 – zm. Eric Knight, amerykański pisarz angielskiego pochodzenia, autor powieści o psie Lassie

16 stycznia

Niebieski Poniedziałek - to podobno najbardziej depresyjny dzień w roku. A może tak jak nie lubimy poniedziałków, to na przekór temu warto obchodzić Blue Monday z uśmiechem na twarzy.

18 stycznia

Dzień Kubusia Puchatka - Dzień Kubusia Puchatka przypada 18 stycznia, w urodziny autora kultowej bajki, Alana Alexandra Milne'a. Sympatyczny miś i jego przyjaciele ze Stumilowego Lasu do dziś bawią dzieci na całym świecie.

19 stycznia

Dzień Nauki Polskiej

(80) – 1943 – ur. Janis Joplin, amerykańska wokalistka i kompozytorka

(30) – 1993 - ratyfikowanie przez Polskę Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

20 stycznia

(30) – 1993 – zm. Audrey Hepburn, amerykańska aktorka filmowa, niezapomniana odtwórczyni jednej z najbardziej znanych ról w historii kina amerykańskiego w filmie Śniadanie u Tiffany’ego, zdobywczyni Oscara za rolę w filmie Rzymskie wakacje

21 stycznia

Dzień Babci

Międzynarodowy Dzień Przytulania

(60) – 1963 – zm. Stanisław Grzesiuk, pamiętnikarz i prozaik, popularny wykonawca warszawskich ballad podwórkowych, autor wspomnień obozowych

22 stycznia

Dzień Dziadka

(235) – 1788 – ur. George Gordon Byron, angielski poeta, jeden z najwybitniejszych reprezentantów europejskiego romantyzmu, autor powieści poetyckich i poematów dygresyjnych, m.in. Giaur, Don Juan

(160) – wybuch powstania styczniowego, największego polskiego powstania narodowego przeciw Rosji, zakończonego militarną klęską Polaków

(102) – 1921 – ur. Krzysztof Kamil Baczyński, polski poeta czasu wojny, przedstawiciel „pokolenia Kolumbów”, podharcmistrz Szarych Szeregów, podczas okupacji niemieckiej ogłosił cztery tomiki wierszy

(5) – 2018 – zm. Ursula K. Le Guin, amerykańska pisarka, autorka książek science-fiction i fantasy, z których wiele weszło do klasyki gatunku. Stworzyła cykle Ziemiomorze i Ekumena

23 stycznia

Dzień bez Opakowań Foliowych

Dzień Pisma Ręcznego

(240) – 1783 – ur. Henri Beyle, bardziej znanego Stendhal, francuski pisarz romantyk, prekursor realizmu w literaturze, autor powieści Czerwone i czarne, Pustelnia parmeńska

(16) – 2007 – zm. Ryszard Kapuściński, polski reportażysta, publicysta, poeta i fotograf, zwany „cesarzem reportażu”, autor m.in. książek Cesarz, Heban, Imperium, Wojna futbolowa

24 stycznia

Światowy Dzień Środków Masowego Przekazu

26 stycznia

(90) – 1933 – ur. Janina Zającówna, polska pisarka i scenarzystka filmowa, autorka powieści dla dorosłych i młodzieży

27 stycznia

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu

28 stycznia

Europejski Dzień Ochrony Danych Osobowych

(120) – 1903 – ur. Aleksander Kamiński, prozaik, pedagog i wychowawca, profesor nauk humanistycznych, metodyk i instruktor harcerski, żołnierz AK, autor jednej z najbardziej znanych książek okupowanej Warszawy: Kamieni na szaniec

(21) – 2002 – zm. Astrid Lindgren, szwedzka autorka literatury dziecięcej, autorka historii o Pippi Pończoszance oraz Dzieci z Bullerbyn

29 stycznia

(110) – 1913 - otwarcie Teatru Polskiego w Warszawie

(60) – 1963 – zm. Robert Lee Frost, amerykański poeta, uznawany za największego amerykańskiego poetę XX w., czterokrotnego laureata nagrody Pulitzera

(45) – 1978 – zm. Stanisław Dygat, polski autor powieści i opowiadań, tłumacz, felietonista, dramaturg oraz scenarzysta filmowy, autor Jeziora Bodeńskiego

31 stycznia

(90) – 1933 – zm. John Galsworthy, angielski powieściopisarz i dramaturg, przedstawiciel realizmu krytycznego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1932 r., autor wielotomowej powieści rzeki Saga rodu Forsyte'ów