Kartka z kalendarza - styczeń 2022

1 stycznia

Światowy Dzień Pokoju

Dzień Domeny Publicznej – święto to ma zwrócić uwagę na rolę domeny publicznej w budowaniu kultury i dostępu do informacji. Święto to ściśle powiązane jest z pojęciem prawa autorskiego i nieprzypadkowo obchodzone jest akurat 1 stycznia.

(100) – 1922* – ur. Marek Edelman, działacz społeczny, żołnierz konspiracji, lekarz, ostatni dowódca powstania w getcie warszawskim, działacz NSZZ „Solidarność”, związany z Unią Wolności, odznaczony Orderem Orła Białego, zm. 2.10.2009

*Data urodzenia nie jest pewna, inna podawana to 1.01.1919

3 stycznia

(130) – 1892 – ur. J.R.R. (John Ronald Reuel) Tolkien, angielski pisarz i filolog, prekursor literatury fantasy, autor powieści fantastycznych, przetwarzających średniowieczne legendy i mity, m.in. Hobbit, trylogia Władca pierścieni, Silmarillion, zm. 2.09.1973

(125) – 1897 – ur. Pola Negri (nśc.. Apolonia Chałupiec), aktorka filmowa, gwiazda niemieckiego i amerykańskiego filmu niemego, zm. 1.08.1987

4 stycznia

(60) – 1962 – ur. Harlan Coben, amerykański pisarz, autor powieści kryminalnych, laureat prestiżowych nagród literackich, m.in. Edgar Poe Award, autor popularnych serii kryminalnych oraz powieści Nie mów nikomu, W głębi lasu.

5 stycznia

(90) – 1932 – ur. Umberto Eco, włoski pisarz i publicysta, filozof, estetyk, krytyk literatury, semiotyk, profesor wielu uniwersytetów na świecie, autor prac naukowych i esejów min. O bibliotece oraz powieści Imię róży, Wahadło Foucaulta, Tajemniczy płomień królowej Loany, Cmentarz w Pradze, Temat na pierwszą stronę, zm. 19 II 2016

6 stycznia

(610) – 1412- ur. św. Joanna D’Arc, zw. Dziewicą Orleańską, święta Kościoła katolickiego, mistyczka, wizjonerka, francuska bohaterka narodowa, patronka Francji, poprowadziła armię francuską do kilku decydujących zwycięstw, wydana Anglikom została spalona na stosie, zm. 30.05.1431

(170) – 1852 – zm. Louis Braille, nauczyciel języka francuskiego w paryskim zakładzie dla niewidomych, twórca systemu pisma dotykowego dla niewidomych (pismo Braille’a.), ur. 4.01.1809

7 stycznia

(140) – 1882 – zm. Ignacy Łukasiewicz, olski farmaceuta i przedsiębiorca, założyciel pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej, wynalazca lampy naftowej, pionier przemysłu naftowego w Europie, rewolucjonista i działacz niepodległościowy, ur. 8.03.1822

8 stycznia

(380) – 1642 – zm. Galileo Galilei, zw. Galileuszem, włoski astronom, astrolog, fizyk i filozof, twórca podstaw nowożytnej fizyki i eksperymentalno-matematycznych metod badawczych w przyrodoznawstwie, propagator heliocentrycznej teorii Mikołaja Kopernika, ur. 15.02.1564

(80) – 1942 – ur. Stephen William Hawking, brytyjski astrofizyk, kosmolog, fizyk teoretyczny, zajmował się głównie czarnymi dziurami i grawitacją kwantową, autor książek popularnonaukowych m.in. bestselleru Krótka historia czasu, Czarne dziury i wszechświaty niemowlęce oraz inne eseje, Wielki Projekt oraz współautor powieści fantastycznonaukowych dla dzieci, m.in. Jerzy i tajny klucz do Wszechświata, cierpiał na stwardnienie zanikowe boczne, zm. 14.03.2018

(55) – 1967 – zm. Zbigniew Cybulski, polski aktor teatralny i filmowy, uznawany za jednego z najwybitniejszych i najpopularniejszych polskich aktorów, ur. 3.11.1927

9 stycznia

Dzień Ligi Ochrony Przyrody - Liga Ochrony Przyrody jest najstarszą organizacją ekologiczną w Polsce. Założono ją 9 stycznia 1928 roku, a więc dziś stowarzyszenie z charakterystycznym żubrem w godle ma swoje urodziny.

10 stycznia

(130) – 1892 – ur. Melchior Wańkowicz, w Warszawie polski pisarz, dziennikarz, publicysta, uważany za jednego z najwybitniejszych reportażystów w historii literatury polskiej, autor opowieści wspomnieniowych, zbioru reportaży Na tropach Smętka, Opierzona rewolucja oraz opowieści z dziejów walk Polaków w II wojnie światowej, m.in., dokumentalnej monografii Bitwa o Monte Cassino, Hubalczycy, Westerplatte, zm. 10.09.1974

(65) – 1957 – zm. Gabriela Mistral, chilijska poetka, działaczka oświatowa, laureatka Nagrody Nobla (1945), utwory: m.in. Niepocieszenie, ur. 7.04.1889

15 stycznia

Dzień Wikipedii - ta internetowa kopalnia wiedzy i informacji na każdy temat dziś ma swoje święto. Data nie jest przypadkowa – strona powstała 15 stycznia 2001 roku.

(400) – 1622 – ur. Molièr, właśc. Jean-Baptiste Poquelin, największy komediopisarz Francji, aktor i dyrektor teatru, autor utworów Lekarz mimo woli, Mieszczanin szlachcicem, a przede wszystkim twórca tzw. wielkich komedii Świętoszek, Don Juan, Szkoła żon, Mizantrop, zm. 17.02.1673

17 stycznia

Niebieski Poniedziałek - to podobno najbardziej depresyjny dzień w roku. A może tak jak nie lubimy poniedziałków, to na przekór temu warto obchodzić Blue Monday z uśmiechem na twarzy.

(290) – 1732 – ur. Stanisław August Poniatowski, ostatni król Polski, rzecznik reform i wzmocnienia państwa, główny autor Konstytucji 3 maja 1791, zwolennik sojuszu z Rosją, zasłużony mecenas polskiej kultury oraz modernizacji kraju, zm. 12.02.1798

18 stycznia

Dzień Kubusia Puchatka - przypada 18 stycznia, w urodziny autora kultowej bajki, Alana Alexandra Milne'a. Sympatyczny miś i jego przyjaciele ze Stumilowego Lasu do dziś bawią dzieci na całym świecie.

(140) – 1882 – ur. Alan Alexander Milne, angielski pisarz, dramaturg i eseista, autor utworów dla dzieci Kubuś Puchatek oraz Chatka Puchatka, zm. 31.01.1956

19 stycznia

(100) – 1922 – ur. Jerzy Franciszek Kawalerowicz, reżyser i scenarzysta filmowy, wykładowca PWSFTViT w Łodzi, reżyser filmów m.in. Pociąg (1959), Matka Joanna od Aniołów (1960) oraz adaptacji prozy Henryka Sienkiewicza (Quo vadis, 2001) i Bolesława Prusa (Faraon, 1966), za który otrzymał nominację do Oscara za reżyserię dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, zm. 27.12.2007

21 stycznia

Dzień Babci

(110) – 1912 – ur. Alfred Szklarski, pisarz, polski pisarz specjalizujący się w literaturze podróżniczo-przygodowej dla młodzieży, popularyzator wiedzy o polskich podróżnikach i przyrodnikach, redaktor literacki, autor cyklu powieści o Tomku Wilmowskim, zm. 9.04.1992

22 stycznia

Dzień Dziadka

(145) – 1877* – ur. Bolesław Leśmian, polski poeta, dramatopisarz i prozaik żydowskiego pochodzenia, czołowy przedstawiciel literatury dwudziestolecia międzywojennego, krytyk literacki, zbiory Łąka, Napój cienisty, zm. 5.11.1937

*On sam podaje 1878 jako rok urodzenia

23 stycznia

Dzień bez Opakowań Foliowych - to inicjatywa, która zrodziła się kilka lat temu ze względów pro-ekologicznych. Foliowe opakowania, zwłaszcza reklamówki na zakupy, kończą zwykle jako odpady, będące najczęściej występującymi „śmieciami” na terenach zaludnionych. Ponadto, lądując w rzekach i kanałach, blokują odpływ, przez co mogą przyczyniać się nawet do powstania powodzi – co miało miejsce np. w Bangladeszu w 1988 i 1999 roku.

Dzień Pisma Ręcznego - W dobie e-maili, komunikatorów i telefonów komórkowych coraz rzadziej wykorzystujemy pismo ręczne. Do lamusa odchodzą też papierowe notesy i pamiętniki. W Dzień Pisma Ręcznego warto sobie o nim przypomnieć. Writing Instrument Manufactures Association jako datę święta wybrało 23 stycznia ponieważ w tym dniu urodził się John Hancock – jeden z sygnatariuszy Deklaracji Niepodległości, znany z charakterystycznego podpisu.

(190) – 1832 – ur. Ēdouard Manet, francuski malarz i grafik, przyczynił się do przełamania tradycji sztuki akademickiej i utorował drogę impresjonistom, autor dzieł Śniadanie na trawie, Olimpia, Bar w Folies-Bergère, zm. 30.04. 1883

(15) – 2007 – zm. Ryszard Kapuściński, polski reportażysta, publicysta, poeta i fotograf, zwany „cesarzem reportażu”, należy do czołówki najczęściej tłumaczonych autorów polskich, utwory: Wojna futbolowa, Cesarz, Imperium, ur. 4.03.1932

24 stycznia

Międzynarodowy Dzień Edukacji - Na świecie w XXI wieku ok. 750 mln dzieci nie umie czytać i pisać. To przerażające dane. Międzynarodowy Dzień Edukacji ma zwracać uwagę ludzi na to, że nadal są regiony świata, gdzie edukacja w ogólnie nie istnieje, albo jest na niskim poziomie.

(160) – 1862 – ur. Edith Wharton, amerykańska pisarka, pierwsza kobieta, która zdobyła Nagrodę Pulitzera, wielokrotnie nominowana do Nagrody Nobla, utwory: m.in. Wiek niewinności, Ethan Frome, zm. 11.08.1937

25 stycznia

Dzień Kryptologii - w 2007 roku uchwalił Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z okazji 75. rocznicy złamania szyfru niemieckiej maszyny kodującej Enigma. Tego znaczącego wyczynu 14 grudnia 1932 roku dokonali trzej polscy matematycy i kryptolodzy, absolwenci Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego UAM: Marian Rejewski, Jerzy Różycki oraz Henryk Zygalski.

(140) – 1882 – ur. Virginia Woolf, angielska pisarka i krytyk literacki, feministka, autorka powieści psychologicznych Pani Dalloway, Do latarni morskiej, esejów Pochyła wieża, także autorka listów będących cennym dokumentem epoki, zm. 28.03.1941

27 stycznia

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu - Święto uchwalone zostało 1 listopada 2005 roku w celu uczczenia pamięci ofiar pochodzenia żydowskiego, zamordowanych w czasie II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy. W Polsce główne uroczystości odbywają się w Auschwitz-Birkenau i pod warszawskim Pomnikiem Bohaterów Getta.

(190) – 1832 – ur. Lewis Carroll (właśc. Charles Dodgson), angielski naukowiec i artysta: matematyk, pisarz, poeta oraz fotograf, profesor Uniwersytetu Oksfordzkiego, autor powieści Alicja w Krainie Czarów i Po drugiej stronie lustra, zm. 14.01.1898

28 stycznia

(335) – 1687 – zm. Jan Heweliusz, gdański astronom, konstruktor astronomicznych przyrządów pomiarowych, założyciel obserwatorium astronomicznego w Gdańsku, autor Atlasu Ciał Niebieskich, ur. 28.01.1611

(135) – 1887 – ur. Artur Rubinstein, polski pianista, jeden z najwybitniejszych wirtuozów fortepianu w XX w., zm. 20.12.1982

29 stycznia

Dzień Logicznego Myślenia

(20) – 2002 – zm. Astrid Lindgren, szwedzka pisarka, autorka szeregu popularnych powieści dla dzieci i młodzieży, m.in. Fizia Pończoszanka, Dzieci z Bullerbyn, Mio, mój Mio, Karlsson z Dachu, Emil ze Smalandii, Bracia Lwie Serce, Ronja, córka zbójnika, ur. 14.11.1907

(60) – 1962 - Olga Nawoja Tokarczuk, polska pisarka, eseistka, poetka i autorka scenariuszy i powieści: Bieguni, Prowadź swój pług przez kości umarłych, Księgi Jakubowe, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018.