Witold Gombrowicz - Patron Roku 2024

W uchwale o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Witolda Gombrowicza senatorowie podkreślają, że przypadająca w 2024 r. 120. rocznica urodzin pisarza stanowi doskonałą okazję do wzmocnienia potrzeby obecności jego dzieł i myśli w zbiorowej świadomości Polaków. „Pomagają one nie tylko zrozumieć skomplikowaną rzeczywistość, ale również umożliwiają rzetelną jej ocenę i uniknięcie schematycznych, skonwencjonalizowanych sądów, które w praktyce okazują się destrukcyjne dla wszelkich przejawów indywidualizmu” – stwierdzają w uchwale. Senatorowie wskazują też, że autor „Ferdydurke” należy dziś nie tylko do najważniejszych twórców rodzimej literatury, ale jest również jednym z czołowych inspiratorów współczesnej europejskiej myśli filozoficznej, społecznej i artystycznej. Jego dorobek od dziesięcioleci stanowi wizytówkę nowoczesnej polskiej kultury, jej uniwersalnego wymiaru i awangardowego potencjału. W ocenie senatorów przykład Gombrowicza pokazuje też, jak ważne dla rozwoju cywilizacji pozostają indywidualności – ludzie świadomi swych szans i możliwości, nieustannie kształtujący własną tożsamość na fundamencie erudycji i twórczego zapału. „Są to bowiem te przymioty, które winny charakteryzować nowoczesne społeczeństwo dbające, by jednostka nie stała się komponentem bezwolnego tłumu, lecz zachowała i rozwijała swą pasję poznawczą oraz kreacyjne podejście do wszelkiej aktywności” – zaznaczają senatorowie. „Chcąc kształtować pokolenie ludzi prawdziwie wolnych, należy wskazać im pełną skalę zagrożeń, by w praktyce nie pomylili wolności z jej wygodną iluzją. Dlatego tak bardzo potrzeba nam dziś przenikliwości i bezkompromisowego spojrzenia na rzeczywistość, którego konsekwentnie uczył nas Gombrowicz” – podkreślają senatorowie. (www.senat.gov.pl)

Grafika: Autorstwa Creator:Bohdan Paczowski - Krzysztof Dybciak (1981-07-10). "Wielkie doswiadczenie literatury Polskiej". Tygodnik Solidarność (15): 11., Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=12221730

Życie i twórczość

• Witold Gombrowicz (Wikipedia.pl)
• Gombrowicz Witold Marian  (biogram – Encyklopedia PWN)
• Witold Gombrowicz (4.08.1904—25.07.1969) (Culture.pl)
• Witold Gombrowicz (Lubimy Czytać)
• Witold Gombrowicz. Przeciw schematom (biografia, sylwetka, życie i twórczość)

Strony WWW

• Muzeum Gombrowicza

Artykuły

• Pół wieku temu zmarł Witold Gombrowicz
• Otchłanie Gombrowicza - Jerzy Franczak o twórczości Witolda Gombrowicza (Culture.pl)
• Argentyńska historia Gombrowicza
• Piękne życie z Witoldem Gombrowiczem
• Był tępiony przez władze PRL, zmarł przedwcześnie na emigracji. Pochowali go poza Polską
• Egotyzm i egzotyzm : o "Dzienniku" Gombrowicza
• "Trans-Atlantyk" wobec "Pana Tadeusza"
• Inna przygoda: "Kosmos" Gombrowicza w teatrze

You Tube

• Gombrowicz – życie i twórczość
• Witold Gombrowicz  Film z cyklu w powiększeniu
• Witold Gombrowicz - Forma Upupiona Film o Gombrowiczu
• Witold Gombrowicz. Dziki łobuz literatury polskiej
• Witold Gombrowicz wg Klementyny Suchanow – wykład
• Gombrowicz. Bufon i homoseksualista. Tego o nim nie wiecie Audycja z cyklu Historia z Koprem
• Witold Gombrowicz Film z cyklu Filmowy Kanon Literatury
• Mówi Gombrowicz - Wywiad z Witoldem Gombrowiczem - Paryż 1963 r. Wywiad pochodzi ze zbiorów Archiwum Instytutu Literackiego. Publicznie udostępniony został przez Kulturę Paryską
• Witold i Rita Gombrowicz w Vence – "To było życie i praca" Rita Gombrowicz, badaczka literatury, asystentka, żona i spadkobierczyni Witolda Gombrowicza, opowiada o ostatnich pięciu latach życia z polskim pisarzem.
• Gombrowicz - życie i twórczość  -  z Józefem Olejniczakiem, autorem książki „Witold Gombrowicz. Ja!” rozmawia Tomasz Bocheński
• Witold Gombrowicz, "Ferdydurke" – okoliczności powstania

Audycje radiowe

• Witold Gombrowicz. "Człowiek w swoim postępowaniu nie jest wolny"
• Witold Gombrowicz 1904 - 1969 Strona poświęcona W. Gombrowiczowi na portalu PolskieRadio24.pl
• Matura - nie zapomnij o "pupie", "gębie" i "łydce" u Gombrowicza - o "Ferdydurke" opowiada prof. Michał Januszkiewicz (Stacja Nauka/Polskie Radio Czwórka)
• Kontrowersyjny Gombrowicz, czyli początki Biblioteki "Kultury" - O "Trans-Atlantyku" Witolda Gombrowicza mówi dr Małgorzata Ptasińska-Wójcik. Audycja z cyklu "Dzieje książek z Biblioteki paryskiej Kultury" (audycja PR)
• Witold Gombrowicz – trudne początki pisarza w Argentynie – audycja radiowa z cyklu „Trójka do Trzeciej”
• Twórcy na wygnaniu. Archiwalne głosy - W. Gombrowicz  - audycja z cyklu Ślady pamięci PR Dwójka

Opracowania

• "Ferdydurke" - Witold Gombrowicz, lekcja online, fragmenty. Film z cyklu Lektury z gwiazdką
• Ferdydurke. Witold Gombrowicz Film z cyklu Matura z polskiego
• Trans-Atlantyk. Witold Gombrowicz Film z cyklu Matura z polskiego
•  "Ferdydurke" Witolda Gombrowicza Film Muzeum Literatury z cyklu Kwadrans do matury
• „Trans-Atlantyk” Witold Gombrowicz Film z cyklu Polski z pasją
• „Ferdydurke” Witold Gombrowicz Film z cyklu Polski z pasją
• "Trans-Atlantyk" Witolda Gombrowicza – poziom rozszerzony Film z cyklu #Zeszyt do polskiego

Scenariusze lekcji

• Rola i sposoby ukazania postaci kobiet w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza
• Wiele twarzy Gombrowicza
• Z sarmackiej prowincji w szeroki świat – czyli szalony rejs Trans-Atlantykiem Witolda Gombrowicza
• O kłopotach z adaptowaniem literatury awangardowej – „Ferdydurke” w reż. Jerzego Skolimowskiego (1991)
• Gęba Gombra. O "Ferdydurke" Witolda Gombrowicza na Święto Edukacji
• 3 razy krytyka na podstawie „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza
• Nauka w krzywym zwierciadle ukazana w powieści Witolda Gombrowicza "Ferdydurke"
• Scenariusz Lekcji Ferdydurke

Materiały Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej - ZPE

• Witolda dziwność cała – życie i twórczość Gombrowicza
• Gombrowiczowska koncepcja artysty i dzieła
• Czy Młodziakom udało się uciec od formy?
• Spisek ludzi zdrabniających – obraz szkoły w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza
• Opozycja gęby i twarzy w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza
• We władzy formy. „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza
• Szermierka mimiczna - symbolika pojedynku na miny w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza
• Nowoczesność jako źródło cierpień
• Zwyczajność nieoczywista. Życie jako materia literacka. „Dzienniki” Witolda Gombrowicza

Interaktywne zadania

• Witold Gombrowicz Ferdydurke
• „Ferdydurke” W. Gombrowicza
• Ferdydurke Gombrowicza
• „Ferdydurke” uzupełnienie i utrwalenie wiadomości

Prezentacje

• „Ferdydurke” Witold Gombrowicz
• „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza
• Dojrzałość bohatera „Ferdydurke”. Elementy słownika gombrowiczowskiego i ich wpływ na interpretację dzieła
• Józio i inni bohaterowie "Ferdydurke" Witolda Gombrowicza wobec Formy
• Witold Gombrowicz „Ferdydurke”

Czasopisma

• Teksty Drugie – nr 3/2005 – numer w całości poświęcony sylwetce i twórczości Witolda Gombrowicza

Wystawy

• Rozmowa o wystawie „Gombrowicz” w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu

Ninateka.pl

• „Trans-Atlantyk” Witold Gombrowicz (obszerne fragmenty powieści czyta Maciej Stuhr)
• Teatralność w literaturze Witolda Gombrowicza – wykład otwarty Teatru Narodowego  o uwikłaniu literatury, życia i teatru w twórczości Witolda Gombrowicza - opowiada prof. Jerzy Jarzębski, badacz i krytyk współczesnej literatury polskiej, eseista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (Ninateka.pl)
• Przeciw poetom – audycje z cyklu Finezje Literackie - Grażyna Gronczewska o pamflecie Gombrowicza na poezję i poetów oraz jego przesłaniu w rozmowie z poetką Adrianą Szymańską, która stara się bronić perspektywy przyjętej w tym tekście przez pisarza i zrozumieć jego motywacje.

Słuchowiska

• "Kosmos" Witolda Gombrowicza - słuchowisko z 1994 w reż. Janusza Kukuły
• Ferdydurke - adaptacja powieści zrealizowana w 1986 roku przez Macieja Wojtyszkę
• Ślub (Witold Gombrowicz) – słuchowisko w reż. Waldemara Modestowicza
• „Ferdydurke” Witold Gombrowicz (słuchowisko w reż. Janusz Kukuła)
• „Opętani” Witolda Gombrowicza - słuchowisko z 1995 roku, reż. Jan Werenycia

Ekranizacje prozy Gombrowicza

• "Opowiem wam inną przygodę moją" - filmowe adaptacje Gombrowicza
• Ekranizacje prozy Gombrowicza

Opracowała Edyta Kilian, DBP we Wrocławiu