Kartka z kalendarza - styczeń 2024

Temat miesiąca to miejsce w naszym serwisie, w którym umieszczamy tematyczne materiały edukacyjne związane z kalendarium wydarzeń na dany miesiąc. Celem jest wsparcie użytkowników w poszerzaniu wiedzy, ułatwienie samodzielnej pracy. Przygotowany przez nas materiał to wyselekcjonowane materiały z internetu takie jak publikacje, filmy, artykuły, scenariusze, ciekawe strony, zestawienia bibliograficzne, gotowe quizy online.

Wcześniejsze Kartki z kalendarza

1 stycznia

Światowy Dzień Pokoju - Święto zostało ustanowione z inicjatywy francuskiego filozofa i podróżnika Raoula Follereau przez papieża Pawła VI w 1967 roku. Z tej okazji każdego roku papież wydaje do wszystkich ludzi dobrej woli orędzie związane z tematyką pokoju
Dzień Domeny Publicznej - Święto to ma zwrócić uwagę na rolę domeny publicznej w budowaniu kultury i dostępu do informacji. Święto to ściśle powiązane jest z pojęciem prawa autorskiego i nieprzypadkowo obchodzone jest akurat 1 stycznia
- Dzień Domeny Publicznej - materiały edukacyjne w WebowaDBP
- Prawo autorskie w placówkach oświatowych - zestawienie tematyczne
225 - 1799 – ur. Andrzej Towiański, filozof, współtwórca mesjanizmu polskiego; do koła towiańczyków należeli m.in. Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Seweryn Goszczyński
120 - 1904 – ur. Antoni Baraniak, duchowny katolicki, sekretarz prymasów Polski Augusta Hlonda i Stefana Wyszyńskiego, biskup sufragan gnieźnieński, arcybiskup metropolita poznański; w 1953 aresztowany przez służbę bezpieczeństwa, mimo tortur nie zgodził się obciążyć prymasa Wyszyńskiego fikcyjnymi oskarżeniami. Sejm Rzeczypospolitej ustanowił roku 2024 Rokiem Arcybiskupa Antoniego Baraniaka
- Arcybiskup Antoni Baraniak - Patron Roku 2024
95 - 1929 – ur. Zbigniew Nienacki, powieściopisarz i dramaturg, autor książek dla młodzieży o tematyce przygodowo-sensacyjnej, m.in. Księga strachów, Niesamowity dwór, Pozwolenie na przywóz lwa, twórca cyklu przygód Pana Samochodzika

2 stycznia

85 - 1939 – zm. Roman Dmowski, polityk, minister spraw zagranicznych RP, poseł na Sejm RP, współzałożyciel i główny ideolog Narodowej Demokracji; delegat polski na konferencję paryską w 1919 r., sygnatariusz traktatu pokojowego w Wersalu, publicysta polityczny

3 stycznia

85 - 1939 – ur. Joanna Papuzińska, poetka, badaczka i krytyczka literatury dla dzieci i młodzieży, autorka wierszowanych utworów i opowiadań dla dzieci, m.in.: Nasza mama czarodziejka, Wędrowcy, Rokiś, Asiunia, Jak się koty urodziły, Mój tato szczęściarz, Złoty kłębek, Wiersze do snu
15 - 2009 – zm. Wincenty Bolesław Różański, polski poeta; przyjaciel Edwarda Stachury, jeden z bohaterów powieści Stachury Cała Jaskrawość. Utwory: Wiersze o nauce nawigacji między kamieniami; Dziecko idące jak włócznia śpiewało; Światłolubne; Bądź pozdrowiona chwilo...; Chciałem zmienić świat; Ręce Marii Magdaleny; Wędrujemy do Szeol; Posrebrzane pola słów

4 stycznia

Światowy Dzień Braille’a
- Niepełnosprawni są wśród nas - materiały edukacyjne na WebowaDBP
- Dostępność w bibliotekach - poradnik online: W jaki sposób biblioteki powinny zapewniać osobom niepełnosprawnym dostęp do zbiorów i usług bibliotecznych?
215 - 1809 – ur. Louis Braille, francuski wynalazca alfabetu dla niewidomych, nauczyciel w paryskim zakładzie dla ociemniałych
20 - 2004 – zm. Dorota Terakowska, polska dziennikarka i powieściopisarka. Utwory: Tam, gdzie spadają anioły; Władca Lewawu; Lustro pana Grymsa; Ono; Poczwarka

5 stycznia

75 - 1949 – ur. Andrzej Mleczko, grafik, autor kilkunastu tysięcy rysunków satyrycznych opublikowanych w prasie polskiej i zagranicznej

6 stycznia

140 - 1884 – zm. o. Gregor Johann Mendel, czeski przyrodnik, zakonnik, twórca teoretycznych podstaw współczesnej genetyki, odkrywca praw dziedziczenia w organizmach żywych
50 - 1974 – zm. David Alfaro Siqueiros, meksykański malarz i grafik, współtwórca i teoretyk narodowego programu sztuki meksykańskiej, autor murali nawiązujących do sztuki indiańskiej, m.in. w Pałacu Kongresów w stolicy Meksyku

7 stycznia

100 - 1924 – George Gershwin opublikował swój najsłynniejszy utwór – „Błękitną rapsodię”
30 - 1994 – Powieść Doroty Terakowskiej „Córka czarownic” została wpisana na Światową Honorową Listę Światowej Rady Książki dla Dzieci i Młodzieży (Lista im. Hansa Christiana Andersena)

8 stycznia

700 - 1324 – Marco Polo, wenecki kupiec i podróżnik; jako jeden z pierwszych przedstawicieli Zachodu dotarł do Chin, przemierzając jedwabny szlak. (Opisanie świata)
140 - 1884 – ur. Kornel Makuszyński, polski powieściopisarz, poeta, felietonista, krytyk teatralny, autor książek dla dzieci i młodzieży. Utwory: Rzeczy wesołe; Romantyczne historie; Awantury arabskie; Bardzo dziwne bajki; Bezgrzeszne lata; O dwóch takich, co ukradli księżyc; Listy zebrane; Przyjaciel wesołego diabła; Panna z mokrą głową; Przygody Koziołka Matołka; Małpka Fiki Miki; Wielka brama; Awantura o Basię; Szatan z siódmej klasy; Szaleństwa panny Ewy; Kartki z kalendarza; Legendy krakowskie; Poezje wybrane
130 - 1894 – ur. Maksymilian Maria Kolbe, w łaśc. Rajmund Kolbe, święty Kościoła katolickiego, franciszkanin, zmarł śmiercią męczeńską w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu-Brzezince, ofiarowując się na śmierć za współwięźnia

9 stycznia

Dzień Ligi Ochrony Przyrody
- Ekologia - działania - organizacje i instytucje - materiały edukacyjne na WebowaDBP

10 stycznia

Dzień Obniżania Kosztów Energii
- Odnawialne źródła energii - materiały edukacyjne w WebowaDBP

12 stycznia

396 - 1628 - ur. Charles Perrault, basniopisarz francuski, twórca postaci: Czerwony Kapturek, Knyps z Czubkiem, Kopciuszek, Kot w Butach, Ośla Skórka, Śpiąca królewna, Tomcio Paluszek, Wróżki, Sinobrody
- Charles Perrault - materiały w WebowaDBP
- Moja bajka o Kopciuszku - propozycja zabawy dla przedszkolaków i rodziców, której celem jest stworzenie przez dziecko własnej obrazkowej książeczki z bajką
105 - 1919 – ur. Jan Józef Szczepański, pisarz, z wykształcenia orientalista, reporter, eseista, scenarzysta filmowy i tłumacz, taternik, podróżnik, autor utworów o tematyce wojennej i historycznej, esejów, m.in. Przed nieznanym trybunałem
75 - 1949 – ur. Haruki Murakami, japoński pisarz, eseista i tłumacz literatury amerykańskiej, autor powieści Kafka nad morzem, Śmierć Komandora

14 stycznia

90 - 1934 – ur. Marek Hłasko, prozaik; legendarna postać powojennej literatury polskiej, symbol buntu i nonkonformizmu dla części ówczesnego młodego pokolenia. Od 1958 przebywał za granicą, m.in. we Francji, Niemczech, Izraelu, USA. Publikował w paryskiej „Kulturze”. Utwory: Pierwszy krok w chmurach; Następny do raju; Wszyscy byli odwróceni; Piękni dwudziestoletni; Nawrócony w Jaffie; Sowa córka piekarza; Palcie ryż każdego dnia. Na podstawie kilku opowiadań nakręcono przy końcu l. 50. Filmy: Pętla; Ósmy dzień tygodnia; Baza ludzi umarłych. Sejm Rzeczypospolitej ustanowił roku 2024 Rokiem Marka Hłaski
- Marek Hłasko - Patron Roku 2024
25 - 1999 – zm. Jerzy Grotowski, światowej sławy reżyser teatralny, teoretyk teatru, twórca Teatru Laboratorium, jeden z największych reformatorów teatru XX wieku. Spektakle: Akropolis; Książę Niezłomny; Apocalypsis cum figuris; publikacje: Towards the Poor Theatre, 1967; Teksty zebrane, 2012

15 stycznia

Dzień Wikipedii - ta internetowa kopalnia wiedzy i informacji na każdy temat dziś ma swoje święto. Data nie jest przypadkowa – strona powstała 15 stycznia 2001 roku
Niebieski Poniedziałek - to podobno najbardziej depresyjny dzień w roku. A może tak jak nie lubimy poniedziałków, to na przekór temu warto obchodzić Blue Monday z uśmiechem na twarzy
- Depresja i autoagresja u nastolatka - materiały edukacyjne w WebowaDBP
- Problemy nastolatków - depresja - poradnik online: Warto wiedzieć, z czym zmagają się nastolatki, aby lepiej je zrozumieć i mieć szansę pomóc
- Depresja młodzieńcza - wybrane publikacje z zasobów DBP
- Depresja - różne jej oblicza - zestawienie tematyczne
- Depresja nastolatków - zestawienie tematyczne
155 - 1869 – ur. Stanisław Wyspiański, dramaturg, poeta, malarz, „czwarty wieszcz narodowy”. Utwory: Wesele; Noc listopadowa; Wyzwolenie; Warszawianka; Legion; Klątwa; Sędziowie; Bolesław Śmiały
- Wesele Stanisława Wyspiańskiego - quiz online
95 - 1929 – ur. Martin Luther King, amerykański duchowny protestancki, działacz na rzecz równouprawnienia i zniesienia dyskryminacji rasowej, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1964 r

18 stycznia

Międzynarodowy Dzień Kubusia Puchatka - Dzień Kubusia Puchatka przypada 18 stycznia, w urodziny autora kultowej bajki, Alana Alexandra Milne'a. Sympatyczny miś i jego przyjaciele ze Stumilowego Lasu do dziś bawią dzieci na całym świecie
- Dzień Kubusia Puchatka - materiały edukacyjne w WebowaDBP

19 stycznia

215 - 1809 – ur. Edgar Allan Poe, amerykański poeta pochodzenia angielsko-irlandzkiego, nowelista, krytyk i teoretyk literatury; zdobył rozgłos jako autor opowiadań grozy i nowel detektywistycznych; jego twórczość poetycka miała wpływ na rozwój francuskiego symbolizmu, a proza przyczyniła się do rozwoju XX-wiecznej literatury fantastycznej i kryminalnej. W 1831, będąc jeszcze początkującym pisarzem, planował wyjazd do Polski, by ochotniczo walczyć w powstaniu listopadowym
185 - 1839 – ur. Paul Cézanne, francuski malarz postimpresjonistyczny, jeden z najwybitniejszych twórców sztuki nowoczesnej, twórca dzieł malarskich m.in. Chłopiec w czerwonej kamizelce, Grający w karty
45 - 1979 – zm. Włodzimierz Puchalski, artysta fotografik, podróżnik, reżyser i operator; pionier filmów przyrodniczych i krajoznawczych np. Flora Tatr; Jeziora mazurskie; Wśród gór i dolin Arktyki; mistrz czarno-białej fotografii przyrodniczej; autor wielu albumów fotograficznych: Bezkrwawe łowy. Od 1995 organizowany jest konkurs fotograficzny jego imienia
31 - 1993 - Polska ratyfikowała Europejską Konwencję Praw Człowieka
- Prawa Człowieka - materiały edukacyjne WebowaDBP

21 stycznia

Dzień Babci
- Dzien Babci i Dzien Dziadka - materiały na WebowaDBP
150 - 1874 – ur. Wincenty Witos, przywódca ruchu ludowego, premier w l. 1920-1921, publicysta. Rok 2024 został ogłoszony przez Sejm RP Rokiem Wincentego Witosa.
105 - 1919 – ur. Stanisława Fleszarowa-Muskat, powieściopisarka, autorka słuchowisk, dramatów, utworów dla dzieci, publicystka. Od 1945 związana z Trójmiastem. Jej powieści zyskały ogromną popularność, były wydawane w setkach tysięcy egz. Utwory: Sen o morskiej potędze, poemat, 1948; Pozwólcie nam krzyczeć, 1957; Przerwa na życie; Wizyta; Milionerzy, 1960; Lato nagich dziewcząt; Kochankowie róży wiatrów; Zatoka śpiewających traw; Powrót do miejsc nieobecnych, 1968; Ucieczka – wycieczka, dla dzieci 1968; Dwie ścieżki czasu; Tak trzymać, 1974-1977; Most nad rwącą rzeką, 1984; Pod jednym dachem, pod jednym niebem, 1988
100 - 1924 – zm. Włodzimierz Lenin, założyciel partii bolszewickiej, ideolog komunistyczny, przywódca rewolucji rosyjskiej, twórca totalitarnego państwa radzieckiego
65 - 1959 – zm. Stanisław Młodożeniec, poeta, prozaik, publicysta. Na początku l. 20. Aktywny uczestnik ruchu futurystycznego, m.in. współautor słynnej jednodniówki „Nuż w bżuchu”. Po kampanii wrześniowej 1939 przedostał się do Syrii, służył w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich. Od 1942 w Londynie w dziale propagandy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych rządu polskiego. Do kraju wrócił w 1957. Utwory: Kreski i futureski; Kwadraty; Niedziela; Futuro-gamy i futuro-pejzaże; W Dolinie Małej Wody; dla dzieci: Wiosenne obrazki

22 stycznia

Dzień Dziadka
- Dzien Babci i Dzien Dziadka - materiały na WebowaDBP
175 - 1849 – ur. August Strindberg, szwedzki dramaturg i prozaik, twórca nowoczesnego dramatu szwedzkiego, uznawany za ojca współczesnego teatru, przedstawiciel naturalizmu prekursor ekspresjonizmu. Dramaty: Panna Julia; Ojciec; Eryk XIV; Wielkanoc; Sonata widm
103 - 1921 – ur. Krzysztof Kamil Baczyński, polski poeta czasu wojny, starszy strzelec podchorąży Armii Krajowej, podharcmistrz Szarych Szeregów, jeden z przedstawicieli pokolenia Kolumbów, w czasie okupacji związany z pismem „Płomienie” oraz miesięcznikiem „Droga”. Zginął w czasie powstania warszawskiego jako żołnierz batalionu „Parasol” Armii Krajowej
- Krzysztof Kamil Baczyński - materiały edukacyjne WebowaDBP
35 - 1989 – zm. Salvadore Dali, hiszpański malarz, jeden z głównych przedstawicieli surrealizmu. Obrazy: Płonąca żyrafa; Kuszenie św. Antoniego; Połów tuńczyka; Dziewczyna wyglądająca przez okno

23 stycznia

Dzień bez Opakowań Foliowych to inicjatywa, która zrodziła się kilka lat temu ze względów pro-ekologicznych - degradacja typowej „jednorazowej” torby foliowej może trwać nawet kilkaset lat, podczas gdy czas jej przeciętnego użytkowania wynosi zaledwie 25 minut…
- Odpady - materiały na WebowaDBP
- Na ratunek planecie - segregacja śmieci i recykling - zestawienie tematyczne
80 - 1944 – zm. Edward Munch, norweski malarz grafik, twórca własnego stylu, będącego połączeniem secesyjnej linii z treściami symbolistycznymi, wybitny prekursor ekspresjonizmu. Obraz: Krzyk
17 - 2007 – zm. Ryszard Kapuściński, legenda polskiego i światowego reportażu, często określany jest jako „człowiek obdarzony absolutnym wyczuciem informacji, klimatu i wydarzeń”
- Czy mógłbyś podróżować jak Kapuściński? - quiz online

24 stycznia

Światowy Dzień Środków Masowego Przekazu
- Edukacja medialna - zestawienie tematyczne
90 - 1934 – ur. Stanisław Grochowiak, poeta, prozaik, dramaturg, eseista. W 1952 jako student polonistyki na Uniwersytecie Poznańskim trafił do więzienia za obrazę prezydenta Bieruta. Jeden z najważniejszych powojennych poetów polskich; wprowadził do poezji elementy antyestetyki (turpizm). Tomy wierszy: Ballada rycerska; Menuet z pogrzebaczem; Rozbieranie do snu; Agresty; Kanon; Nie było lata; Totentanz In Polen; Polowanie na cietrzewie; Bilard; Haiku-images; powieści: Plebania z Magnoliami; Trismus; Karabiny; dramaty: Szachy; Partia na instrument drewniany; Król IV; Chłopcy; Lęki poranne; Okapi; Dulle Griet

25 stycznia

Dzień Kryptologii w 2007 roku uchwalił Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z okazji 75. rocznicy złamania szyfru niemieckiej maszyny kodującej Enigma. Tego znaczącego wyczynu 14 grudnia 1932 roku dokonali trzej polscy matematycy i kryptolodzy, absolwenci Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego UAM: Marian Rejewski, Jerzy Różycki oraz Henryk Zygalski
- Tajemnice Enigmy - quiz online

26 stycznia

60 - 1964 – zm. Xawery Dunikowski, rzeźbiarz i malarz, prof. ASP w Krakowie i Warszawie, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, twórca m.in. Pomnika Czynu Powstańczego na Górze św. Anny

27 stycznia

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu
- Holocaust - materiały edukacyjne na WebowaDBP
15 - 2009 – zm. John Updike, amerykański pisarz, autor powieści, poezji i opowiadań o tematyce z życia przedstawicieli amerykańskiej protestanckiej klasy średniej, m.in. autor cyklu Królik
- Zakazana lektura - fragment Uciekaj Króliku

28 stycznia

1210 - 814 – zm. Karol Wielki, król Franków, cesarz rzymski,
100 - 1924 – ur. Maria Fołtyn, śpiewaczka (sopran dramatyczny) i reżyserka operowa; solistka, śpiewaczka Państwowej Opery w Warszawie, Leipziger Opernhaus, opery w Lubece i Hamburgu, Teatru Wielkiego w Łodzi; liczne gościnne występy za granicą; laureatka nagród na międzynarodowych konkursach śpiewaczych (m.in. w Vercelli i Chiavarri). Wykonywała partie tytułowe w „Halce” (w 15 inscenizacjach), „Tosce” Pucciniego, „Damie Pikowej” Czajkowskiego. Popularyzatorka muzyki polskiej – zwłaszcza Stanisława Moniuszki – na świecie. Reżyserowała „Halkę” w Hawanie, Meksyku, Ankarze
85 - 1939 – zm. William Butler Yeats, irlandzki poeta i prozaik, propagator legend i folkloru irlandzkiego, autor poezji będącej wyrazem buntu przeciw rzeczywistości i cywilizacji, m.in. tomików Róża, Wieża, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1923 r.
70 - 1954 – zm. Eugeniusz Romer, geograf, kartograf, statystyk, twórca nowoczesnej kartografii polskiej; prof. Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a po wojnie Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor prac naukowych z dziedziny kartografii, klimatologii, geomorfologii, geografii politycznej, historii geografii, metodyki nauczania geografii. Członek wielu towarzystw naukowych polskich i zagranicznych (m.in. Royal Geographical Society w Londynie). Uczestnik kongresów geograficznych na całym świecie. Założyciel (1921) Instytutu Kartograficznego „Atlas” we Lwowie (później Książnica-Atlas), jednego z najlepszych na świecie zakładów kartograficznych (do 1939 wydał ponad 250 map i atlasów nagradzanych na wystawach w Poznaniu, Florencji i Paryżu). Współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (1906)
- Quizy geograficzne:
22 - 2002 – zm. Astrid Lindgren, szwedzka pisarka, autorka książek dla dzieci, stworzyła niezapomniane postacie, takie jak Pippi Pończoszanka, Michel z Lönneberga, córka rabusia Ronja i wiele innych. Ważnymi utworami są: “Dzieci z Bullerbyn”, “Zwierzenia Britt-Marie” oraz powieść “Bracia Lwie Serce”
- Astrid Lindgren "Bracia Lwie Serce" - fragment

29 stycznia

Dzień Składanki i Łamigłówki - Międzynarodowy Dzień Puzzli - rozwiązywanie składanek i łamigłówek uczy logicznego myślenia, rozwija kreatywność oraz wyobraźnię