Przedszkole - kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii

Tematyczne zestawienie bibliograficzne w wyborze za lata 2015-2020 opracowane w oparciu o publikacje dostępne w zasobach Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu.

Kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii w edukacji przedszkolnej

{slider Artykuły z wydawnictw ciągłych}

• Batura-Mańka, Aleksandra. Balonowe eksperymenty. "Przedszkole : miesięcznik dyrektora" 2018, nr 8, s. 60-61.
  Opisano eksperymenty z wykorzystaniem balonów.

• Batura-Mańka, Aleksandra. Eksperymenty powietrzne. "Przedszkole : miesięcznik dyrektora" 2018, nr 6, s. 61.
  Eksperymenty: uwaga, ogień, sklejone szklanki, tornado w słoiku, czyste czy brudne?

• Brylińska, Iwona. Fizyka i chemia w przedszkolu. "Przedszkole : miesięcznik dyrektora" 2018, nr 10, s. 56-[59].
  Omówienie jak w przystępny sposób zaprezentować dzieciom zjawiska fizyczne i chemiczne aby stały się źródłem wiedzy praktycznej. Zaproponowano ćwiczenia i zabawy, podczas których dzieci mogą badać zjawisko grawitacji czy przemiany termodynamiczne, oraz ćwiczenia służące obserwowaniu zjawisk chemicznych.

• Bukowińska, Agnieszka. Chłopek, Justyna. "Domki -hotele dla owadów" - warsztaty przyrodniczo-społeczne, czyli rozszerzamy wachlarz form współpracy z rodzicami. "Wychowanie w Przedszkolu" 2019, nr 7, s. 36-38.
  Jak w ciekawy sposób zorganizować nietypowe spotkania z rodzicami. Scenariusz warsztatów przyrodniczo-społecznych.

• Bukowińska, Agnieszka. Jak powstaje film, czyli jak sprytnie zmontować ekipę filmową w przedszkolu. "Wychowanie w Przedszkolu" 2017, nr 4, s. 41-[44].
  Scenariusz zajęć dla sześciolatków zapoznających z procesem powstawania filmu.

• Bukowińska, Agnieszka. Święto lasu - doskonała okazja do edukacji przyrodniczej w terenie. "Wychowanie w Przedszkolu" 2019, nr 3, s. 26-30.
  Propozycje działań dla dzieci.

• Bukowińska, Agnieszka. W poszukiwaniu informacji o pingwinach. "Wychowanie w Przedszkolu" 2020, nr 1, s. 26-30.
  Poszerzanie zainteresowań dzieci  z wykorzystaniem wielu źródeł.

• Dlaczego pada?. "Bliżej Przedszkola" 2019, nr 10, s. 56-57.
  Jesienne nastroje. Propozycje aktywności dla dzieci przedszkolnych, młodszych na listopad. Rozbudzanie zainteresowań zjawiskami atmosferycznymi.

• Gasparowa, Miroslava. Parlak, Mirosława. Kształtowanie umiejętności poznawczych przyrody - scenariusz zajęć z dziećmi 6-7-letnimi. "Nauczanie Początkowe : kształcenie zintegrowane" 39 (61), nr 1 (2015/2016), s. 88-90.

• Głowy pełne pomysłów. "Bliżej Przedszkola" 2019, nr 2, s. 60-[63].
  Kto pyta, nie błądzi. Propozycje aktywności dla dzieci starszych na marzec. Scenariusz zajęć. Zapoznanie przedszkolaków z wybranymi wynalazkami i nazwiskami twórców.

• Guzera, Paulina. Wycieczka do zoo : sytuacje edukacyjne dla pięcio- i sześciolatków. "Bliżej Przedszkola" 2016, nr 7/8, s. 58-60.
  Budowanie wiedzy dzieci przedszkolnych o świecie przyrodniczym w zakresie tematyki związanej ze zwierzętami zamieszkującymi  zoo.

• Jak to z tęczą było?. "Bliżej Przedszkola" 2019, nr 2, s. 56-59.
  Kto pyta, nie błądzi. Propozycje aktywności dla dzieci starszych na marzec. Scenariusz zajęć. Rozwijanie zainteresowań przedszkolaków światem przyrody.

• Jelinek, Jan Amos. Co pływa, a co tonie?. "Bliżej Przedszkola" 2016, nr 4, s. 72-[73].
  Przedszkolaki poznają tratwę, kotwicę i ster oraz żaglówkę.

• Jelinek, Jan Amos. Dziecięca astronomia : jak dzieci rozumieją swoje miejsce na Ziemi, kształt Ziemi i jej miejsce w przestrzeni kosmicznej. "Bliżej Przedszkola" 2015, nr 7/8, s. 78-82.
  Rozwijanie pojęć przyrody nieożywionej u dzieci sześcioletnich. Miejsce dziecka we wszechświecie.

• Kozłowska, Beata. Krąg tematyczny - góry. "Wychowanie w Przedszkolu" 2019, nr 3, s. 48-53.
  Informacje dla "Małych odkrywców" dotyczące polskich gór, turystyki i sportów górskich.

• Kozłowska, Beata. Krąg tematyczny - las. "Wychowanie w Przedszkolu" 2019, nr 2, s. 56-59.
  Propozycje aktywności "Małych odkrywców".

• Kozłowska, Beata. Nasza piękna planeta. "Wychowanie w Przedszkolu" 2019, nr 4, s. 44-49.
  Ochrona przyrody i środowiska - propozycje aktywności i przykładowe środki dydaktyczne.

• Kozłowska, Beata. Odkrywamy świat przyrody. Projekt jabłko. "Wychowanie w Przedszkolu" 2019, nr 7, s. 52-58.
  Przykładowy temat projektu do wykorzystania. Etapy projektu.

• Kozłowska, Beata. Odkrywamy świat przyrody - projekt "Kosmos". "Wychowanie w Przedszkolu" 2020, nr 2, s. 46-51.
  Przykładowe działania w poszczególnych etapach projektu.

• Kozłowska, Beata. Odkrywamy świat przyrody - projekt wiewiórka. "Wychowanie w Przedszkolu" 2019, nr 9, s. 43-44, 46-49.
  Scenariusz projektu "Wiewiórka" - propozycja zajęć.

• Kozłowska, Beata. Projekt badawczy - kucharz. "Wychowanie w Przedszkolu" 2020, nr 1, s. 44-50.
  Przykład scenariusza projektu "Kucharz".

• Kozłowska, Beata. Projekt ryby. "Odkrywamy świat przyrody" - zajęcia realizowane metodą projektów. "Wychowanie w Przedszkolu" 2019, nr 10, s. 49-54.
  Propozycja scenariusza projektu "Ryby".

• Kozłowska, Beata. "Woda - źródło życia" co "mali odkrywcy" wiedzieć powinni?. "Wychowanie w Przedszkolu" 2018, nr 10, s. 34-39.
  Propozycje treści i przykłady działań zachęcające do przeprowadzenia zajęć dotyczących ekologii.

• Kozłowska, Beata. "Wszyscy potrzebujemy powietrza" co "mali naukowcy" wiedzieć powinni?. "Wychowanie w Przedszkolu" 2019, nr 1, s. 48-53.
  Podstawowe informacje o powietrzu, oddychaniu, zanieczyszczeniu oraz propozycje działań związanych z tematem.

• Kozłowska, Beata. Ziemia - nasze miejsce. "Wychowanie w Przedszkolu" 2018, nr 9, s. 36-41.
  Propozycje działań proekologicznych w przedszkolu.

• Który przedszkolak nie ma dziś ochoty sprawdzić, jakie tajemnice skrywają roboty?. "Bliżej Przedszkola" 2016, nr 12, s. 46-[53].
  Propozycje aktywności pomocne w trakcie planowania pracy wychowawczo-dydaktycznej dla dzieci starszych na styczeń. Rozbudzanie zainteresowań technicznych dzieci przedszkolnych. Zapoznanie z różnymi rodzajami robotów.

• Majewska, Monika. Tęczowe inspiracje : sytuacje edukacyjne dla pięcio- i sześciolatków. "Bliżej Przedszkola" 2016, nr 7/8, s. 108-[111].
  Wzbogacanie wiedzy dzieci przedszkolnych na temat zjawiska optycznego zwanego tęczą - poprzez zabawy i eksperymenty.

• Manthey, Elżbieta. Dziewczynki chcą być inżynierami. "Wychowanie w Przedszkolu" 2017, nr 5, s. 56-58.
  Wspieranie technicznych zainteresowań dziewczynek.

• Mironiuk, Alicja. Edukacja ekologiczna w przedszkolu. "Przedszkole" 2019, nr 9, s. 10-14.
  Edukacja ekologiczna jako wdrażanie dobrych praktyk, współpraca z rodzicami, kalendarium świąt z wiązanych z ekologią, jak wprowadzać zmiany w codziennym życiu.

• Mironiuk, Alicja. Jak rozmawiać z przedszkolakami o smogu?. "Przedszkole" 2019, nr 10, s. 46-49.
  Jak wyjaśniać przedszkolakom czym jest smog, zajęcia edukacyjne – jak walczyć ze smogiem, ekologiczny kalendarz pogody, propozycje aktywności na zajęciach.

• Murawska, Małgorzata. Kaszuba-Dębska, Anna. Mikrotruciciele w natarciu - czyli o tym, co nam szkodzi. "Wychowanie w Przedszkolu" 2018, nr 1, s. 62-64.
  Scenariusz zajęć dla dzieci w wieku 4-6 lat na podstawie książki Doroty Majkowskiej-Szajer pt. "Skok na smog".

• Murawska, Małgorzata. Nie jestem zielony w temacie ochrony środowiska - czyli o tym, że warto wiedzieć więcej i dzielić się tą wiedzą. "Wychowanie w Przedszkolu" 2017, nr 10, s. 56-59.
  Scenariusz zajęć dla dzieci w wieku 4-6 lat kształtujących postawy proekologiczne.

• Obserwujemy pogodę. "Bliżej Przedszkola" 2020, nr 2, s. 44-[47].
  W marcu jak w garncu. Propozycje aktywności dla dzieci przedszkolnych, młodszych na marzec. Rozwijanie zainteresowań światem przyrody. Scenariusz zajęć.

• Rusaczyk, Janusz. Wychowanie przedszkolne jako szansa skutecznej zmiany proekologicznej. "Wychowanie w Przedszkolu" 2018, nr 8, s. 32-37.
  Edukacja ekologiczna w przedszkolu szansą skutecznej zmiany proekologicznej.

• Sklepik, Honorata. Butelka w akcji. "Przedszkole : miesięcznik dyrektora" 2018, nr 10, s. 60-[61].
  Edukacja ekologiczna - wykorzystanie plastikowych butelek po napojach do przeprowadzenia różnego rodzaju eksperymentów.

• Sklepik, Honorata. Eksperymenty z balonami. "Przedszkole" 2020, nr 2, s. 61-62.
  Kilka prostych do przygotowania eksperymentów z wykorzystaniem baloników.

• Sklepik, Honorata. Eksperymenty z powietrzem. "Przedszkole" 2020, nr 4, s. 62-[63].
  Przykładowe eksperymenty dla przedszkolaków pokazujące, że powietrze istnieje, chociaż go nie widać.

• Sklepik, Honorata. Gra świateł. "Przedszkole" 2019, nr 7, s. 62-[63].
  Propozycja kilku zabaw dla przedszkolaków badawczych z wykorzystaniem światła.

• Sklepik, Honorata. Magnetyczne czary. "Przedszkole" 2019, nr 6, s. 60-[61].
  Opis eksperymentów z magnesami do przeprowadzenia w przedszkolu.

• Sklepik, Honorata. Wodne eksperymenty. "Przedszkole : miesięcznik dyrektora" 2018, nr 9, s. 60-[61].
  Eksperymenty badające własności wody.

• W głębinach mórz i oceanów. "Bliżej Przedszkola" 2018, nr 2, s. 68-72.
  Mieszkańcy mórz i oceanów. Propozycje aktywności i scenariusze zajęć dla dzieci starszych na marzec. Zapoznanie przedszkolaków ze światem zwierząt morskich.

• W królestwie rafy koralowej. "Bliżej Przedszkola" 2018, nr 2, s. 58-61.
  Mieszkańcy mórz i oceanów. Propozycje aktywności i scenariusze zajęć dla dzieci starszych na marzec. Zapoznanie przedszkolaków ze światem zwierząt morskich.

• Winczewska, Aneta. Winczewski, Piotr. Porozmawiajmy o kosmosie. "Wychowanie w Przedszkolu" 2018, nr 1, s. 9-13.
  Wykorzystanie zabaw do opisania przestrzeni pozaziemskiej.

• Winczewska, Aneta. Winczewski, Piotr. Porozmawiajmy o motylach. "Wychowanie w Przedszkolu" 2018, nr 4, s. 9-14.
  Propozycja zabaw dydaktycznych na temat motyli.

• Winczewska, Aneta. Winczewski, Piotr. Porozmawiajmy o pogodzie. "Wychowanie w Przedszkolu" 2017, nr 9, s. 9-14.
  Przykładowe scenariusze zajęć przybliżające dzieciom zjawiska atmosferyczne i zasady bezpieczeństwa.

• Winczewska, Aneta. Winczewski, Piotr. W dziesięć zabaw dookoła świata. "Wychowanie w Przedszkolu" 2018, nr 2, s. 9-14.
  Propozycje zabaw zapoznających dzieci z kontynentami, ich położeniem na mapie i zwierzętami, które je zamieszkują.

• Winczewska, Aneta. Winczewski, Piotr. Zwierzęta mają swoje prawa!. "Wychowanie w Przedszkolu" 2018, nr 5, s. 10-[15].
  Propozycje zabaw edukacyjnych pomocnych w uświadamianiu dzieciom praw zwierząt.

• Żuchelkowska, Krystyna. Edukacja przyrodnicza. "Wczesna Edukacja" 2018, nr 2, s. 19-20.
  Wpływ kontaktu z przyrodą na rozwój dziecka.

{slider Wydawnictwa zwarte}

• Zielona brygada czyli Przedszkolaki na straży klimatu. Warszawa : Ministerstwo Środowiska, 2010.
  W książeczce znajduje się dziewięć wierszyków z ilustracjami, które przybliżają dzieciom tematykę zmian klimatycznych oraz pokazują jak mogą one przeciwdziałać globalnemu ociepleniu. Każdy utwór koncentruje się na jednym temacie, uczy i daje praktyczne rady jak zachować się w danej sytuacji, np. zakręcaj kran, gaś zbędne światło itp.

• Grodzińska-Jurczak, Małgorzata, Nieszporek, Katarzyna, Tarabuła-Fiertak, Marta. Co warto przedszkolakom o środowisku naturalnym opowiedzieć? : scenariusze zajęć dla sześciolatków. Kraków : Wydawnictwo "Zielone Brygady" - Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, 2005.
  Zestaw scenariuszy dotyczących zagadnień środowiskowych obejmujących m.in. zagadnienia ochrony gatunkowej zwierząt i roślin, dokarmiania zwierząt w zimie, gospodarki wodno-ściekowej oraz rolnictwa ekologicznego. Obok celu zajęć, celów operacyjnych, pomocy dydaktycznych, dokładnego opisu przebiegu zajęć, każdy ze scenariuszy wzbogacony jest informacjami odnośnie omawianej w nim tematyki. Publikacja zawiera także spis instytucji działających na polu edukacji ekologicznej w Polsce oraz strony internetowe serwisów ekologicznych. Wielką atrakcją książki jest wkładka z 48 kolorowymi zdjęciami roślin i zwierząt oraz plansza ze schematem oczyszczalni ścieków.

• Grodzińska-Jurczak, Małgorzata, Tarabuła-Fiertak, Marta. Co przedszkolak ze śmieciami robić powinien? Kraków : Wydawnictwo "Zielone Brygady", 2006.
  Zestaw oryginalnych, bardzo bogato ilustrowanych ćwiczeń opisujący zagadnienia odpadów komunalnych, od wytworzenia śmieci w domu przez ich segregację, recykling, kompostowanie aż po inne metody utylizacji. Adresowany jest do zerówkowiczów. Oprócz prześledzenia informacji o odpadach przedstawianych przez przyjazną postać "śmiecioludka", każde z ćwiczeń wymaga samodzielnej pracy przedszkolaka (kolorowanie koszy do segregacji, wycinanie przykładowych śmieci i umieszczanie ich w odpowiednim koszu, przechodzenie labiryntu itp.). Dodatkową atrakcją jest gra planszowa przypominające o praktycznych, a zarazem proekologicznych metodach zagospodarowywania odpadów w domu i przedszkolu.

• Hänsch, Sandra, Wensky, Gabriele, Eichhorn, Jutta. W przedszkolu : propozycje ćwiczeń, zabaw i eksperymentów. Tł. Aldona Szymaszek. Kielce : Wydawnictwo "Jedność", cop. 2007.
  Propozycje projektów działań w przedszkolu. Autorka podzieliła je na związane z lasem i łąką oraz komunikacją i łącznością. W każdym z działań przedstawia cel kształcenia (przyrodnicze, estetyczno-kreatywne, socjalno-emocjonalne, językowe) oraz podaje wskazówki do wykonywanych zadań.

• Jelinek Jan, Amos. Dziecko konstruktorem : rozwijanie zadatków uzdolnień technicznych u dzieci przedszkolnych i uczniów klas I-III. Kraków : CEBP 24.12 Sp. z oo., 2018.
  Książka poświęcona jest wprowadzaniu dzieci w świat techniki - obszarowi edukacji, który we współczesnych realiach jest szczególnie ważny. Publikacja zawiera opis autorskiej koncepcji wychowania technicznego dzieci na poziomie przedszkola i klas I-III.

• Kowalska, Joanna. Myślenie naukowe uczniów w edukacji przyrodniczej : sposoby rozwijania kompetencji ekonomicznych dzieci młodszych w edukacji przyrodniczej. Z. 1, Kształcenie myślenia naukowego uczniów w przedszkolnej edukacji Warszawa : Ośrodek Rozwoju Edukacji, 2017.
  Style i strategie uczenia się ; Trening strategiczny – dla kogo/po co/kiedy/jak ; Metody i narzędzia wspierające rozwijanie postaw autonomicznych w uczeniu się ; Praca w grupach i parach jako jeden ze sposobów zwiększenia autonomii uczniów.
  Wersja online książki

• Pietrasik-Kulińska, Kinga, Szuba, Dorota. Przedszkolna i wczesnoszkolna edukacja przyrodnicza we wszechstronnym rozwoju dziecka młodszego. Z. 1, Kształtowanie odpowiedzialności za środowisko naturalne w przedszkolnej edukacji przyrodniczej. Warszawa : Ośrodek Rozwoju Edukacji, 2017.
  Aktywność dziecka ; Formy pracy z dziećmi ; Metody pracy z uczniami ; Edukacja ekologiczna dzieci przedszkolnych ; Przykłady zajęć.
  Wersja online książki

• Żuchelkowska, Krystyna. Edukacja przyrodnicza w przedszkolu. Bydgoszcz : Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2015.
  Opracowanie stanowi istotny i twórczy krok w kierunku doskonalenia działań pedagogicznych nauczycieli wychowania przedszkolnego, a także doskonalszego przygotowania studentów pedagogiki przedszkolnej do przyszłej pracy zawodowej. Autorka książki dokładnie omawia jak ważna jest edukacja przyrodnicza w przedszkolu i przedstawia korzyści, jakie daje małemu dziecku kontakt z przyrodą, który wpływa w wysokim stopniu na wszechstronny rozwój dziecka.

 {slider Zawartość katalogu IBUK Libra}

• Budniak, Alina. Edukacja społeczno-przyrodnicza dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym : podręcznik dla studentów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza IMPULS, 2009.
  Niniejszy podręcznik, opracowany z myślą o studentach kierunków pedagogicznych, przygotowujących się do pracy z dziećmi przedszkolnymi i wczesnoszkolnymi, podręcznik zawiera zagadnienia teoretyczne, obejmujące podstawy nauczania o otaczającym dziecko środowisku (przyrodniczym, geograficznym, społecznym i in.) oraz propozycje metodyczne związane z przedszkolną i wczesnoszkolną edukacją środowiskową. Zakres materiału kształcenia studentów obejmuje w sposób uporządkowany zagadnienia teoretyczne poznane w trakcie realizacji różnorodnych przedmiotów kształcenia w szkole średniej, z punktu widzenia ich przydatności w pracy wychowawczej i dydaktycznej z dziećmi w wieku 3-10 lat, prezentację tych informacji w takich powiązaniach, by jako nauczyciel mógł je wykorzystać w kształtowaniu u dzieci zintegrowanego obrazu świata; ponadto w podręczniku zawarto metodyczne podstawy edukacji środowiskowej dzieci.  
  Czytaj w Ibuk Libra

• Roszyńska, Edyta. Kiedy dzieci badają świat przyrody, czyli edukacja przyrodnicza inaczej – o uczeniu się podczas eksperymentu przyrodniczego. W: Wyzwania współczesnej edukacji przedszkolnej. Red. Marta Kotarba-Kańczugowska. Warszawa : Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2012, s. 129-148.
  Publikacja adresowana jest zarówno do studentów, jak i nauczycieli wychowania przedszkolnego, do pracowników nauki oraz decydentów oświatowych. Zebrane w książce teksty dotyczą obszarów tematycznych, które potrzebują obudowy teoretycznej oraz eksploracji empirycznej. Poruszana problematyka oscyluje na styku teorii i praktyki oświatowej. Wielokrotnie - podczas dyskusji na temat doboru artykułów do tomu - powracała konkluzja, że pedagogika (a w szczególności pedagogika przedszkolna czy wczesnoszkolna) powinna realizować zadania badawcze, uwzględniając poprawę jakości edukacji w Polsce. Mając świadomość, że podjęty głos w dyskusji stanowi zaledwie niewielki wkład do toczącej się debaty na temat kształtu wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem w Polsce, chciano wskazać kierunek, w którym zmiany edukacyjne powinny się toczyć.
  Czytaj w Ibuk Libra

{slider Edukacyjne zasoby Internetu}

• Borgensztajn, Joanna [i in.]. Wytyczne do tworzenia programów nauczania i scenariuszy zajęć. [online]. [Dostęp 7 maja 2020 r.]. Dostępny na: https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/2018/03/wytyczne_do_tworzenia_programow_nauczania.pdf.
  Istotnym elementem budowy programu jest odwołanie się do naukowej koncepcji wychowania z uwzględnieniem kompetencji kluczowych kształtowanych u dzieci już na etapie wychowania przedszkolnego.

• Dryjas, Katarzyna, Jas, Małgorzata. Wspomaganie przedszkoli w rozwijaniu u dzieci kompetencji kluczowych. [online]. [Dostęp 8 maja 2020 r.]. Dostępny na: https://www.ore.edu.pl/wp-content/plugins/download-attachments/includes/download.php?id=18421 
  
  
• Kamińska, Dorota. „Czym skorupka za młodu nasiąknie…” czyli rozwijanie kompetencji kluczowych w przedszkolu. [online]. [Dostęp 8 maja 2020 r.]. Dostępny na: http://meritum.mscdn.pl/meritum/moduly/egzempl/22/22_22_abc.pdf .
  Kompetencje kluczowe a podstawa programowa wychowania przedszkolnego.

• Kołakowska, Katarzyna, Łyjak, Izabela. Edukacja przyrodnicza i jej znaczenie dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. [online]. [Dostęp 8 maja 2020 r.]. Dostępny na: http://przedszkole.dziwnow.pl/wp-content/uploads/2013/03/Edukacja-przyrodnicza.pdf .

• Kompetencje kluczowe w edukacji przedszkolaków w Naszym Przedszkolu. [online]. [Dostęp 7 maja 2020 r.]. Dostępny na: http://przedszkoletrabki.pl/pliki/plik/kompetencje-kluczowe-w-przedszkolu-w-trabkach-wielkich-1508076924.pdf.

• Podnoszenie jakości edukacji przyrodniczej. [online]. [Dostęp 8 maja 2020 r.]. Dostępny na: http://przedszkole-gloskow.przedszkolowo.pl/podnoszenie-jakosci-edukacji-przyrodniczej .
  Przykłady zabaw i eksperymentów.

• Poziomek, Urszula [i in.]. Przyrodnicza edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna : poradnik. [online]. [Dostęp 8 maja 2020 r.]. Dostępny na: http://ebis.ibe.edu.pl/docs/ebis-poradnik-2016.pdf .
  Czy podstawa programowa wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej mobilizuje i sprzyja uczeniu przyrody przez badanie? Jakie są, realizowane w Polsce lub za granicą, dobre praktyki w tym zakresie? Jakie metody i formy pracy z dziećmi wyzwalają w nich postawę badawczą? Na te i inne pytania próbuje odpowiedzieć poradnik.

• Projekt „Kompleksowy program rozwijania kompetencji kluczowych uczniów”. [online]. [Dostęp 8 maja 2020 r.]. Dostępny na: http://www.pm8.zso3.olsztyn.pl/kompetencje-kluczowe-naszym-przedszkolu/.
  Omówienie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie.

• Soszyńska-Kalinowska, Magdalena. Czy kompetencje kluczowe można kształtować już w przedszkolu - część 1. [online]. [Dostęp 7 maja 2020 r.]. Dostępny na: https://edurada.pl/artykuly/czy-kompetencje-kluczowe-mo-na-kszta-towac-ju-w-przedszkolu-cz-c-1/ 
  Pojęcie kształtowania kompetencji kluczowych pojawia się wprost dopiero w podstawie programowej kształcenia ogólnego w szkole podstawowej. Nie oznacza to, że na poziomie przedszkola ten temat nie powinien zajmować nauczycieli.

• Szlandrowicz, Elżbieta (oprac.). Jak kształtujemy kompetencje kluczowe w przedszkolu? [online]. [Dostęp 7 maja 2020 r.]. Dostępny na: http://www.przedszkole117.pl/uploads/Jak%20%20kszta%C5%82tujemy%20kompetencje%20kluczowe%20w%20przedszkolu[29273].pdf.
  Podstawami poszczególnych kompetencji kluczowych jest rozwój mowy, zabawa jako podstawowa aktywność dziecka, ciekawość i zadawanie pytań. 

• Wędrowska-Saramak, Hanna. Kompetencje kluczowe w przedszkolu. [online]. [Dostęp 8 maja 2020 r.]. Dostępny na: https://zspryn.edupage.org/text/?eqa=dGV4dD10ZXh0L3RleHQ4JnN1YnBhZ2U9MTE%3D .
  Proces kształtowania i rozwijania kompetencji kluczowych trwa przez całe życie, a jego instytucjonalnym początkiem jest uczestnictwo dziecka w różnych formach edukacji przedszkolnej.

{/sliders}

Opracowanie:
Anna Kokot-Rutkowska
Wydział Informacji Edukacyjnej Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu