Konkurs - Gra z literami

9 października 2025 obchodzimy 550. rocznicę wydania we Wrocławiu księgi z polskimi tekstami. Wydana przez Kaspra Elyana łacińska księga Statuta synodalia Wratislaviensia (Statuty synodalne biskupów wrocławskich), zawierająca pierwsze w historii druki tekstów w języku polskim, a konkretnie najważniejsze modlitwy chrześcijańskie – Ojcze nasz, Zdrowaś Mario i Wierzę w Boga. Druki Elyana stanowią unikatowy symbol włączenia polszczyzny w system innowacyjnych technologii komunikacyjnych ówczesnej Europy i świata.

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu ogłasza konkurs związany z literami, krojami pisma, pierwszymi drukami i typografią. 

Organizatorem Konkursu jest Wydział Edukacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego a Realizatorem - Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu.

Cele

1. Uświadomienie znaczenia drukarstwa w rozwoju kultury i komunikacji.
2. Refleksja nad dziedzictwem kulturowym i twórcze myślenie o przyszłości.
3. Upamiętnienie dziedzictwa kulturowego – przypomnienie roli Kaspra Elyana i znaczenia pierwszego druku na Śląsku (1475 r.) dla historii regionu i Europy.
4. Refleksja nad historią komunikacji – ukazanie ewolucji słowa drukowanego, od inkunabułów po współczesne media cyfrowe.
5. Edukacja i popularyzacja – przybliżenie historii drukarstwa szkolnej społeczności.

Zasady

1. Przedmiotem Konkursu jest przygotowanie artystycznej pracy plastycznej na temat związany z typografią: litery, czcionki, napisy.
2. Konkurs adresowany jest do uczniów klas 1-8 szkół podstawowych na terenie Dolnego Śląska. Będzie realizowany w trzech kategoriach:
   a. Litery jak z bajki - dla uczniów klas 1-3

• Zadanie: uczniowie wybierają swoją ulubioną literę alfabetu i przedstawiają ją w formie kolorowej ilustracji (np. litera jako bohater, litera w świecie bajkowym itp).
• Technika: kredki, farby, wyklejanka, plastelina.
• Cel: oswojenie z kształtem liter i pokazanie, że typografia może być zabawą i sztuką

b. Moja pierwsza czcionka - dla uczniów klas 4-6

• Zadanie: uczniowie projektują własny alfabet – mogą zaprojektować kilka liter lub cały zestaw w wymyślonym stylu (np. inspirowanym naturą, technologią, średniowiecznymi manuskryptami). Inspiracją może być POLONA udostępniająca teksty literackie i naukowe, dokumenty historyczne, czasopisma i związany z nią projekt POLONA Typo (prezentacja czcionek i liter z różnych wydawnictw): https://typo.kunstu.com/pl/
• Technika: rysunek, kolaż.
• Cel: poznanie, że czcionki mają różne style i znaczenie w kulturze wizualnej.

c. Sztuka litery - dla uczniów klas 7-8

• Zadanie: młodzież tworzy pracę inspirowaną dawnymi drukami polskimi, ale w nowoczesnej interpretacji – może być plakat typograficzny, liternicza ilustracja, kolaż z cytatem (przykłady starodruków w cyfrowej bibliotece POLONA: https://polona.pl/public-collections/collection/d97a6bc5-b1e2-4868-b969-c8d69d9a99b2) 
• Technika: dowolna – prace plastyczne, techniki mieszane.
• Cel: pokazanie piękna litery i typografii jako nośnika kultury i historii.

Terminy

1. Ogłoszenie konkursu: 14 października 2025 roku
2. Dostarczenie prac do DBP we Wrocławiu: do 22 listopada 2025 roku.
3. Ogłoszenie wyników: 1 grudnia 2025 roku
4. Uroczyste podsumowanie: do 10 grudnia 2025

Dokumenty

• Regulamin Konkursu do pobrania w formacie PDF
• Załącznik 1:
  • Formularz zgłoszeniowy szkoły (wypełnia nauczyciel)
  • Zgoda na przetwarzanie danych osobowych nauczyciela (podpisuje nauczyciel)
• Załącznik 2:
  • Oświadczenie o przetwarzaniu danych osobowych ucznia (podpisują rodzice/ opiekunowie)
  • Zgoda na wykorzystanie wizerunku ucznia (podpisują rodzice/ opiekunowie)
  • Oświadczenie o przekazaniu praw autorskich (podpisują rodzice/ opiekunowie)
• Załącznik 3: Karta pracy konkursowej (wypełnia nauczyciel)
• Klauzula informacyjna

Inspiracje

Aby ułatwić uczestnikom twórczą pracę, poniżej przedstawiamy kilka wskazówek i źródeł inspiracji. Mogą one pomóc w wyborze tematu, stylu lub techniki.

Dla klas 1–3

• Alfabet jako zabawa: kolorowe litery z książeczek dla dzieci (np. litera w kształcie zwierzątka, rośliny).
• Literowe potworki – litera jako postać lub rzecz (np. „A” jako astronauta, „B” jako balon).
• Litery jako bohaterowie – wyobraź sobie, że litera „A” to astronauta, „B” to balon, a „C” to cukierek.
• Kolorowe inicjały – w dawnych książkach pierwsze litery były ozdabiane złotem, kwiatami i ornamentami.
• Alfabet bajkowy – narysuj literę tak, jakby pochodziła z baśni lub bajki.

Dla klas 4–6

• Czcionki historyczne: gotyk, renesansowe litery z pierwszych druków w Krakowie (Jan Haller, Kasper Straube) - zobacz, jak wyglądały litery w książkach drukowanych w Krakowie ponad 500 lat temu.
• Nowoczesne kroje pisma też mogą być inspiracją - np. Arial, Times New Roman, Comic Sans – pokaż, że litery mogą mieć charakter.
• Projektowanie alfabetu: spróbuj wymyślić litery inspirowane przyrodą, kosmosem albo grami komputerowymi.
• Plakaty typograficzne – stwórz obraz, w którym litery będą nie tylko tekstem, ale też elementami graficznymi.

Dla klas 7-8

• Historyczne inspiracje - pierwsze polskie druki:
  • „Kalendarium cracoviense” (1474, Kasper Straube) – pierwszy druk na ziemiach polskich.
  • Druki Jana Hallera (pocz. XVI w.) – polskie modlitewniki, książki naukowe.
• Sztuka inicjałów i winiet – bogato zdobione litery rozpoczynające rozdziały w dawnych księgach.
• Typografia w sztuce współczesnej: plakaty, murale, street art z literami, cyfrowe fonty i grafiki komputerowe, gdzie litera sama staje się dziełem sztuki..
• Nowoczesne interpretacje - przyszłość książki: typografia cyfrowa, litery 3D, połączenie słowa i obrazu w jednej kompozycji, interaktywne formy tekstu.

Gdzie szukać obrazów i wzorów

• Cyfrowa Biblioteka Narodowa (Polona.pl – zdigitalizowane stare druki, inicjały i grafiki).
• Google Fonts – darmowe współczesne kroje pisma do inspiracji.
• Przykłady plakatów typograficznych (Bauhaus, Polska Szkoła Plakatu).
• Własne otoczenie oraz książki i czasopisma – porównanie, jak różnią się litery - książki, czasopisma, reklamy, szyldy – litery są wszędzie!

Inspiracje nie ograniczają Waszej wyobraźni – prace mogą być całkowicie autorskie i dowolnie interpretować temat konkursu.

Udział w szkoleniu jest bezpłatny.
Serdecznie zapraszamy!